Laodikeia - Laodikya Antik Kenti

Denizli nin 6 km. kuzeyinde yer alan antik Laodikeia kenti, coğrafi bakımdan çok uygun bir noktada ve Lykos ırmağının güneyinde kurulmuştur. Kentin adı antik kaynaklarda daha çok Lykos un kıyısındaki Laodikeia şeklinde geçmektedir. Diğer antik kaynaklara göre ise, kent MÖ. 261 - 263 yılları arasında II. Antiokhos tarafından kurulmuş ve kente Antiokhos un karısı Laodike nin adı verilmiştir. Laodikeia, MÖ. I. yüzyılda Anadolu nun en önemli ve ünlü kentlerinden biridir. Kentteki büyük sanat eserleri bu döneme aittir. Romalılar da Laodikeia ya özel bir önem vermişler ve Kıbyra ( Gölhisar - Horzum ) Conventus unun merkezi yapmışlardır.



İmparator Caracalla zamanında Laodikeia da bir seri kaliteli sikke basılmıştır. Laodikeia halkının da katkılarıyla kentte çok sayıda anıtsal yapı yapılmıştır. Küçük Asia nın 7 ünlü kilisesinden birinin bu kentte bulunması, Hıristiyanlığın burada ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. MS. 494 yılında meydana gelen çok büyük bir deprem kenti yerle bir etmiştir.



Büyük Tiyatro
Antik kentin kuzeydoğu tarafında, Grek tiyatrosu tipinde araziye uygun olarak Roma inşa tarzında yapılmıştır. Scene si tamamen yıkılmış olup, cavea ve orkestrası oldukça sağlam durumdadır. Yaklaşık 20.000 kişiliktir.



Küçük Tiyatro
Büyük tiyatronun 300 metre kadar kuzeybatısında yer almaktadır. Grek tiyatrosu tipinde araziye uygun olarak, Roma tarzında inşa edilmiştir. Scene si tamamen yıkılmış olup, cavea ve orkestrasında da bozulmalar mevcuttur. Yaklaşık 15.000 kişi alabilecek büyüklüktedir.



Stadyum ve Gimnazyum
Kentin güneybatısında, doğu batı doğrultusunda uzanmaktadır. Stadyumun ek yapıları ile gimnazyum bir bütünlük teşkil edecek şekilde yapılmıştır. MS. 79 yıllarında yapılan stadyumun uzunluğu 350 metre, genişliği 60 metredir. Amfiteatr şeklinde yapılmış olan yapının, 24 oturma basamak sırası bulunmaktadır. Büyük bölümü tahrip olmuştur. MS. II. yy. da yapılan gimnazyum Proconsul Gargilius Antioius tarafından inşa ettirilerek imparator Hadrianus ve eşi Sabina ya ithaf edildiğine dair yazıt bulunmuştur.



Anıtsal Çeşme
Kentin ana caddesi ile ara caddesi köşesinde yer almaktadır. Roma dönemi yapısıdır. İki cepheli olarak yapılmış havuz ve nişleri vardır. Bizans zamanında onarım görmüştür.



Meclis Binası
Kentin güneybatısındadır. Dikdörtgen planlı olan anıtsal yapı, doğu-batı yönünde uzanmaktadır. Ana giriş doğu cephesindedir.



Zeus Tapınağı
Antik Laodikeia kentinin sütunlu caddesinin doğu kesiminde, küçük tiyatro ile Nymphaeum arasında bulunmaktadır.



Büyük Kilise
Sütunlu caddenin güneyinde caddeye bitişik olarak inşa edilmiştir. Sadece taşıyıcı bölümlerinden bir kısmı ayakta kalmıştır. Ana giriş batısındadır.



Laodikya M.S. 3. yy a kadar Kibyra ( Gölhisar ) Coventus birliğine dahil olmuş. M.S. 3. yy dan sonra Laodikya Frigya Pacataniası nın başkenti olmuş. Laodikya ticaret ve tekstil ile ulaştığı zenginlik dolayısıyla hayli büyümüş. Laodikya, Kolossai ve Hierapolis fabrikasyon tekstil üretiminde antik dünyada çok önemli bir yere sahip olmuş. Lykos Vadisi kentleri, aralarında bir birlik kurarak, ürettikleri tekstil ürünlerini Efes limanına götürmüşler, buradan da gemilerle Sisam Adası, Atina ve İtalya ya kadar ihraç etmişler.



Bizans döneminde tüm Batı Anadolu antik kentlerinde olduğu gibi, M.S. 395 te alınan bir karar gereği Laodikeia nın etrafı bir surla çevrilmiş. Bu surlar Helenistik ve Roma yerleşimlerinin bir kısmını dışarıda bırakmış. Surların yapımı sırasında bir çoğu anıtsal yapılara ait bloklar kullanılmış. Laodikeia M.S. 494 teki korkunç depremde tamamen yıkılmış ve bir daha toplanamamış. Özellikle de M.S. 7. yy. başında meydana gelen diğer büyük deprem sonunda, su yolları bozulmuş, ova kentlerini gittikçe tehdit altına alan istilalar sonucu korumasız olan kent, güneye Denizli Kaleiçi ne Ladik adıyla taşınmış. Lykos ( Çürüksu ) Vadisi ise 13. yüzyıl başından itibaren tamamen Türklerin eline geçmiş.