Karya nın en önemli kentlerinden biri olan antik Mylasa, mitolojiye göre adını Akdeniz de Aiolia Adasında oturan ve rüzgarlara hakim olan Aiolos un neslinden gelen Mylasos tan almıştır. Mylasa adının sonundaki "asa" eki, Milas ın çok eski zamanlarda kurulduğunu ( M.Ö. 3.000 ) göstermektedir. Kent, Sadra Dağı nın etekleri ile bu dağın önündeki tepelere kurulmuşken, zamanla ovaya doğru yayılmıştır. Zeus Karius mabedinin burada oluşu ve Zeus Labranda mabedinin de buraya çok yakın bulunması Mylassa yı ( Milas ) Karia nın dini merkezi haline getirmiştir.
M.Ö.33 de Asya seferine çıkan Büyük İskender Güney - Batı Anadolu yu ve bu arada Milas ı da almış hemen sonra elde ettiği toprakları Karya Kraliçesi Ada ya vermiştir. Mylasa M.Ö. 143 de Roma imparatoru Macmilius un isteği üzerine bir sınıf anlaşmazlığına hakemlik etmiş ve bu tarihten sonra Roma Valilerinin başkanlık ettiği mahkemelerin merkezi haline gelmiştir. Bizans döneminde piskoposluk merkezi olan Milas, daha sonra Selçuklu, Menteşeoğulları ve Osmanlıların eline geçmiştir.
Keramos
Gökova Körfezi nin Kuzey sahilinde bugünkü Ören bucağının bulunduğu yerdedir ve Milas a uzaklığı 50 km. dir. Adını Yunanca da çömlek ya da seramik anlamına gelen Keramos sözcüğünden alan kentten, koruma duvarları, dağ yamaçlarındaki kaya mezarları, nekropoldeki lahit mezarlar günümüze kadar ulaşan önemli kalıntılardır. Bodrum dan başlayıp Gökova Körfezinde yapılan Mavi Yolculuğa katılan turistlerin mutlak görmek istedikleri ören yerlerindendir.
Euromos
Milas - Selimiye karayolunun 13. km.sinde yer alan Euromos da kalıntılar yolun sağında çoğunlukla olmak üzere yolun iki yanında yer almaktadır.
Bargylia
Mandalya Körfezi içinde yer alan Güllük Limanın güneyinde karaya doğru uzanan bir koyda kurulmuştur. Milas - Bodrum karayolunun 30. km. sinde bulunan Bargyli 'yı Yunan Mitolojisi kahramanlarından Bellere Phon kurmuştur. Tepenin iki doruğunda, kuzeydekinde Roma, Yunan, güneydeki ve diğer alanlarda ise Bizans Çağı eserler yer alır.
Beçin
Milas ın 5 km. kadar güneyinde 200 m. yükseklikte sarp bir kayalık üzerinde kurulmuştur. Kentin adı Ortaçağ İtalyan kaynaklarında "pezona", Türk - İslam kaynaklarında ise " Berçin " , " Peçin " ve " Beçin " şeklinde geçmektedir. Kentten günümüze ulaşan yapı kalıntıları Milas ovasına bakan iç kale surlarla çevrili dış kale ve surlar, Kenez ve Sığmen mevkilerinde yoğunlaşmaktadır.
Zeus Karios Tapınağı
Hisarbaşı Mahallesindedir. Hisarbaşı tepesinin doğusunda 3.5 m. yüksekliğinde bir podyum üzerine inşa edilmiştir. Bugün Yuva denen korint nizamında tek bir sütunu ayaktadır.
Gümüş Kesen Mezar Anıtı
Muhtemelen M.S. II. yy.a tarihlenen bu mezar anıtı dikdörtgen bir mezar odası ile bu odanın üzerindeki paye ve sütunların taşıdığı piramit gibi gittikçe daralan bir örtüden ibarettir.
Sinuri Mabedi
Milas ın 14 km. güney doğusunda bugünkü Kalınağıl köyünün üstündeki bir tepe üzerinde eski bir Kar ismini muhafaza eden ilah Sinuri ye ait mabet kalıntıları vardır. Sinuri rahipliği M.Ö.4. yüzyıldan sonra babadan oğla geçerek bir ailede kalmıştır. Senede bir büyük bayram yapılıp, öküzler kurban edilmektedir. İlahın ne şekilde tasvir edildiği bilinmiyorsa da elinde çift yüzlü balta tuttuğu anlaşılmıştır. Sinuri Mabedi Hıristiyanlık devrinde kiliseye çevrilmiştir.
Geleneksel Milas Evleri
Milas evlerinin çoğunluğu 19. yy.dan kalmıştır. Her evin genellikle düzgün olmayan büyük veya küçük bir avlusu vardır. İki katlı olan evlerin üst katları çıkmalar şeklinde sokağa taşar. Milas evlerinin her birinde mutlaka yer ocağı bulunur. Bacalar ise ayrı bir mimarlık örneğidir. Evlerin dış duvarları, bahçe duvarları beyaz badana ile boyanmıştır. İlçeden İzmir yönünde çıkışta Burgaz Mahallesinde Abdülaziz Ağalar Köşkü halen ayaktadır ve taş işçiliğine örnek teşkil eden konsolları ile dikkat çekmektedir.
Milas, ilçe merkezi çok köklü bir tarihe sahip bir şehirdir. Düzenli kent merkezi, antik kalıntıları, tarihi değeri bulunan eserleri ve evleri, canlı çarşısı, dünyaca ünlü Milas halıları ile turistik açıdan pek çok ilginç özelliği bulunan, ancak Bodrum a giden yolcuların bazen kenarından geçerek gözden kaçırdığı bir yerdir. İlçe sınırları içinde 27 farklı antik sit alanı bulunur.
Milas şehri hükmettiği geniş ve verimli ova, ve sırtını dayadığı dağlardaki, günümüzde de işletilmeye devam eden, zengin mermer yatakları ile tarih boyunca avantajlı bir konumda bulunmuş, bulunduğu mevkiden sahil şeridine kolaylıkla erişilebilmesi de ilave bir ayrıcalığı olmuştur.
Milas Panorama